ÖĞRENME ÇIKTILARI
F.6.1.2. Güneş ve Ay Tutulmaları
FB.6.1.2.1. Güneş ve Ay tutulması ile ilgili bilimsel çıkarım yapabilme,
FB.6.1.2.2. Güneş ve Ay tutulması ile ilgili bilimsel model oluşturabilme
Ay ve Dünya, Güneş etrafında dolanırken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da döner. Ay, Dünya’nın etrafında dolanırken Ay, Dünya ve Güneş aynı doğrultuda dizildiğinde Güneş tutulması ve Ay tutulması adı verilen doğa olayları meydana gelir.
Işığın doğrusal olarak yayılması sonucunda bu tutulmalar gerçekleşir.
GÜNEŞ TUTULMASI
Güneş, Ay ve Dünya’nın aynı hizada olduğu ve Güneş ile Dünya’nın arasına Ay’ın girdiği bu olaya Güneş tutulması denir.
Güneş tutulmasında Güneş Dünya ve Ay’ın konumlarını akılda tutabilmek için kodlama : GÜN AYDın
- Bu olay gündüz vakti gerçekleşir. Ay’ın gölgesi Dünya’nın belirli bir bölgesinin üzerine düşer ve gölge düşen yerlerde Güneş bir süreliğine görünmez.
- Güneş tutulması yalnızca Yeniay evresinde gerçekleşir.
- Not: Her Yeniay’da mutlaka Güneş tutulması olmaz; çünkü Ay’ın yörüngesi Dünya’nın yörüngesine göre eğik olduğundan, Ay her seferinde Dünya ve Güneş ile aynı düzlemde olmaz.
- Ay tutulmasına göre daha kısa sürer.
- Güneş tutulması tam , parçalı ve halkalı güneş tutulması şeklinde gerçekleşmektedir. Tam güneş tutulmasında, ortalık gece gibi kararır, etraf soğur, sokak lambaları yanar, gökyüzünde yıldızlar görülür, tam gölge meydana gelir. Parçalı güneş tutulmasında güneşin bir kısmı görülür yarı gölge gerçekleşir. Halkalı Güneş Tutulmasında Ay, Dünya’ya uzak olduğu zaman Güneş’in tamamını kapatamaz. Bu durumda Güneş, etrafında parlak bir halka varmış gibi görünür.
- Güneş tutulması olayı ışığın doğrular boyunca yayıldığını gösterir.
•Güneş tutulması olayını izlemek için özel üretilmiş Güneş tutulma gözlüğü kullanılmalıdır. Güneş tutulmasına doğrudan bakmak göz sağlığı için zararlıdır.
AY TUTULMASI
- Güneş, Dünya ve Ay bazen aynı hizada dizilirler. Güneş ile Ay’ın arasına Dünya girer.
- Ay, Dünya’nın gölgesi içine girer ve görünmez olur. Bu olaya Ay tutulması denir.
- Ay tutulmasında Güneş Dünya ve Ay’ın konumlarını akılda tutabilmek için kodlama : AYDın GÜN
- Ay tutulması gece ve Ay’ın dolunay evresinde gerçekleşir. Fakat her dolunay evresinde ay tutulması gerçekleşmez.
- Ay tutulması olayına çıplak gözle bakılabilir.
UNUTMA
Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesi eğik olduğu için her Yeniay’da Güneş tutulması, her Dolunay’da Ay tutulması olmaz.
Güneş ve Ay tutulmaları, belirli aralıklarla gerçekleşen doğa olaylarıdır.
Bu tutulmalar, ışığın doğrusal yayıldığını kanıtlar.
Güneş ve Ay tutulmaları, ışık ve gölge olayıdır.
