🌟 5. Sınıf Fen Bilimleri | Maddenin Hal Değişimi
📌 Maddenin Halleri ve Hal Değişimi Nedir?
Boşlukta yer kaplayan hacmi ve kütlesi olan her şeye madde denir. Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç fiziksel halde bulunur.
Isı alarak veya ısı vererek bir halden diğerine geçmesine hal değişimi denir.
❄️ ERİME
- Katı halden sıvı hale geçiştir.
- Dışarıdan ısı alınır.
- Ortamın sıcaklığı azalır.
- Saf maddelerde sıcaklık değişmez.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Buzun erimesi
- Çikolatanın erimesi
- Tereyağının erimesi
- Dondurmanın erimesi
🧊 DONMA
- Sıvı halden katı hale geçiştir.
- Dışarıya ısı verilir.
- Ortamın sıcaklığı artar.
- Saf maddelerde sıcaklık değişmez.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Kar oluşumu
- Gölün donması
- Suyun buz haline geçmesi
💨 BUHARLAŞMA
- Sıvı halden gaz hale geçiştir.
- Dışarıdan ısı alınır.
- Ortamın sıcaklığı azalır.
- Her sıcaklıkta gerçekleşir.
- Yüzeyde ve yavaş olur.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Bulut oluşumu
- Çamaşırların kuruması
- Baraj ve göllerin su kaybı
- Salça ve meyve kurutma
- Açıkta kalan ekmek kuruması
🔥 KAYNAMA
- Belli bir sıcaklıkta gerçekleşir.
- Sıvının tamamında gözlenir.
- Hızlıdır ve sıcaklık sabit kalır.
Buharlaşmadan Farkı:
- Buharlaşma yavaş ve yüzeyde, kaynama hızlı ve her yerde olur.
🌬️ YOĞUŞMA
- Gaz halden sıvı hale geçiştir.
- Dışarıya ısı verilir.
- Ortamın sıcaklığı artar.
- Saf maddelerde sıcaklık değişmez.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Soğuk içeceklerde su damlacıkları
- Çaydanlık buharının soğuk yüzeye çarpması
- Banyo aynasının buğulanması
- Kışın ağızdan çıkan duman
🌫️ SÜBLİMLEŞME
- Katıdan sıvı hale geçmeden direk gaz hale geçiştir.
- Dışarıdan ısı alınır.
- Ortamın sıcaklığı azalır.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Naftalinin bitmesi
- Kuru buzun buharlaşması
❄️ KIRAĞILAŞMA
- Gazdan sıvıya uğramadan direk katı hale geçiştir.
- Dışarıya ısı verilir.
- Ortamın sıcaklığı artar.
Günlük Hayattan Örnekler:
- Soğuk sabahlar bitki ve araçların üzerinde kırağı oluşması
📌 Özet
- Isı Alarak Gerçekleşen Hal Değişimleri: Erime, Buharlaşma, Süblimleşme
- Isı Vererek Gerçekleşen Hal Değişimleri: Donma, Yoğuşma, Kırağılaşma