🌡️ 5. Sınıf Fen Bilimleri | Madde ve Isı – Isı ve Sıcaklık
📌 Isı ve Sıcaklık Nedir?
Isı ve sıcaklık günlük hayatta sık sık karıştırılır. Oysa ki bilimsel olarak çok farklı kavramlardır.
🔥 Isı
- Isı, bir maddedeki tüm taneciklerin sahip olduğu toplam enerjidir.
- Sıcaklık farkı nedeniyle sıcak maddeden soğuk maddeye geçiş yapar.
- Isının birimi cal (kalori) veya J (joule)’dür.
- Isı, maddenin miktarına bağlıdır.
❄️ Sıcaklık
- Sıcaklık, bir maddenin ne kadar sıcak veya soğuk olduğunu gösteren ölçümdür.
- Sıcaklık bir enerji türü değildir, alınıp verilemez.
- Termometre ile ölçülür.
- Birim: °C (Santigrat Derece)
- Sıcaklık, maddenin miktarına bağlı değildir.
🚫 Isı ve Sıcaklığın Karıştırıldığı Yanlış Cümleler
Yanlış: Sobaya dokununca ısı çok fazlaydı.
Doğru: Sobaya dokununca sıcaklığı çok yüksekti.
Yanlış: Kalorifer odaya sıcaklık verir.
Doğru: Kalorifer odaya ısı verir.
Yanlış: Dünya Güneş’ten sıcaklık alır.
Doğru: Dünya Güneş’ten ısı alır.
Bu örneklerde olduğu gibi ısı ve sıcaklık farklı kavramlardır.
♻️ Isı Alışverişi Nedir?
Isı alışverişi, sıcaklıkları farklı iki maddenin temas etmesiyle başlar:
- Sıcak madde ısı verir, sıcaklığı azalır.
- Soğuk madde ısı alır, sıcaklığı artar.
- Isı akışı denge sıcaklığı sağlanana kadar devam eder.
🎯 Denge Sıcaklığı Nedir?
- İki maddenin sıcaklıkları eşitlendiğinde ulaşılan sıcaklıktır.
- Formül (eşit kütlede): Son sıcaklık = (İlk sıcaklık1 + İlk sıcaklık2) ÷ 2
Örnek: 80°C su ile 40°C su karıştırılırsa: Denge sıcaklığı = (80 + 40) ÷ 2 = 60°C
🥛 Sıvıların Karıştırılması ve Isı Alışverişi
- Farklı sıcaklıktaki sıvılar karıştırıldığında sıcaklıklar eşitlenir.
- Eşit miktarda sıvı karıştığında denge sıcaklığı yine ortalama ile bulunur.
Örnek: 40°C su ile 20°C su karıştırılır: Denge sıcaklığı = (40 + 20) ÷ 2 = 30°C
📌 Özet
- Isı: Aktarılan enerji miktarıdır. Miktara bağlıdır.
- Sıcaklık: Maddenin sıcaklık ölçüsüdür. Miktara bağlı değildir.
- Isı alışverişi sıcak olandan soğuk olana doğru olur.
- Denge sıcaklığı, iki maddenin sıcaklık değerleri arasında olur.